Modernizm ve Sanat
İlk önce şu kelimelerin anlamlarına bakmak gerekiyor: Modern, Modernite, Modernleşme, Modernizm.
Modern: İçinde yaşanılan çağa, günlere uygun. (eş anlamlısı: çağıl)
Modernite: Avrupa'da yaklaşık olarak 17. yüzyıl civarında ortaya çıkan, zamanla tüm dünyaya yayılan toplumsal değerler sistemine ve organizasyonuna verilen isimdir. Genel anlamda gelenek ile karşıtlık ve ondan kopuşun; bireysel, toplumsal ve politik yaşam alanlarının tamamındaki dönüşümü ya da değişimidir.
2) Tek Bir Gerçekliğe İnanmak
Akımın temelinde nesnel bir gerçekliğin olduğu ve bunun da tüm dünyada geçerli olacağı savunulmaktadır. Adım adım gidilerek mutlak bir gerçekliğe ulaşabilmek mümkün olacaktır.
3) Evrensel Ahlak İnancı
Evrensel bir ahlak inancının oluşturulabileceğini savunmuşlardır. Onlara göre tüm dünyada uyulması gereken değerler mevcuttur.
4) Sorgulamak
Toplumsal yaşamda ve ahlaki değerlerde her şey sorgulanmaya ve neden-sonuç ilişkisi altında cevaplar aranmaya başlanmıştır.
Modern: İçinde yaşanılan çağa, günlere uygun. (eş anlamlısı: çağıl)
Modernite: Avrupa'da yaklaşık olarak 17. yüzyıl civarında ortaya çıkan, zamanla tüm dünyaya yayılan toplumsal değerler sistemine ve organizasyonuna verilen isimdir. Genel anlamda gelenek ile karşıtlık ve ondan kopuşun; bireysel, toplumsal ve politik yaşam alanlarının tamamındaki dönüşümü ya da değişimidir.
Modernleşme: Eski ve geleneksel toplumların modern olmalarına, moderniteye ulaşmalarına imkan veren süreçler için kullanılan genel terim. Sınırları genişleyen kapitalist dünya pazarının hızlandırdığı bilimsel ve teknolojik keşiflerle yeniliklerin, sanayideki ilerlemelerin, nüfus hareketlerinin, ulus devletleri ve kitlesel hareketlerin doğuşuyla birlikte ortaya çıkan sosyo-ekonomik değişimlerin birliği.
Modernizm: Geleneksel(eski) olanı yeni olana uydurma çabası içinde olan bir akımdır.
Bu kavram Batı’da “modernus” şeklinde ilk kez 12. ve 13. yüzyılda kullanılmıştır. Daha sonra 16. ve 17. yüzyıllarda daha fazla gündeme gelmeye başlamış ve özellikle kiliseye bir tepki olarak güçlenmiştir. Kiliseye karşı bir tepki vardır çünkü kilise insani değerleri yok sayarken bilime ve insan aklına gerekli önemi de vermemiştir. Coğrafi keşifler, reform ve rönesans hareketleri, buhar gücünün keşfedilmeye başlanmasıyla hızlanan sanayileşme ve kentleşme modernizmin temellerini güçlendirmiştir.
Bu kavram Batı’da “modernus” şeklinde ilk kez 12. ve 13. yüzyılda kullanılmıştır. Daha sonra 16. ve 17. yüzyıllarda daha fazla gündeme gelmeye başlamış ve özellikle kiliseye bir tepki olarak güçlenmiştir. Kiliseye karşı bir tepki vardır çünkü kilise insani değerleri yok sayarken bilime ve insan aklına gerekli önemi de vermemiştir. Coğrafi keşifler, reform ve rönesans hareketleri, buhar gücünün keşfedilmeye başlanmasıyla hızlanan sanayileşme ve kentleşme modernizmin temellerini güçlendirmiştir.
Bu dönemde gerçekleşen Fransız Devremi'nin ürettiği 4 ideoloji;
- Muhafazakarlık
- Liberalizm
- Sosyalizm
- Anarşizm
Modernizmin Özellikleri
1) İnsan Aklına Güvenmek ve Ona Önem Vermek
Bu akımın temelinde düşünsel özellikler barınmaktadır. Dolayısıyla bilime ve akıla önem vermekle birlikte eleştiri yapmak, sorgulamak gibi özellikler gösterir.
Modernizmi belli başlı bir fikir hareketi durumuna getiren düşünürler ise Descartes, Montesquie, Jean Jack Rousseau ve Kant olmuştur. 18. yüzyılda Kant bu akımın daha sistemli bir hale gelmesini sağlamıştır.
Ayrıca Montaigne'nin yazdığı Denemeler'de modernizmi etkilemiştir.
1) İnsan Aklına Güvenmek ve Ona Önem Vermek
Bu akımın temelinde düşünsel özellikler barınmaktadır. Dolayısıyla bilime ve akıla önem vermekle birlikte eleştiri yapmak, sorgulamak gibi özellikler gösterir.
2) Tek Bir Gerçekliğe İnanmak
Akımın temelinde nesnel bir gerçekliğin olduğu ve bunun da tüm dünyada geçerli olacağı savunulmaktadır. Adım adım gidilerek mutlak bir gerçekliğe ulaşabilmek mümkün olacaktır.
3) Evrensel Ahlak İnancı
Evrensel bir ahlak inancının oluşturulabileceğini savunmuşlardır. Onlara göre tüm dünyada uyulması gereken değerler mevcuttur.
4) Sorgulamak
Toplumsal yaşamda ve ahlaki değerlerde her şey sorgulanmaya ve neden-sonuç ilişkisi altında cevaplar aranmaya başlanmıştır.
Sanatsal bir akım olarak 1830'da başlayıp, 1860'larda doruk noktasına ulaşan ve 1945'e (Postmodernizme) kadar ilerleyip gelişir. Modernizme kadar akımlar yok, üsluplar var. Bu da insanların serbestçe düşünerek, farklı görüşlerini dile getirmelerinden kaynaklanıyor.
Modernite'nin getirisi: Kolaj. Ayrıştırma, dağılma ve fragmanlara ayırma gibi yöntemler gelişmiştir.
Modernizmin önemli kavramları: Bilinçli skandal, bilinçli şok, ucu açıklık, ironi.
Bilinçli skandal ve şoka örnek olarak, Courbet'nin Dünyanın Kökeni tablosu, Manet'nin Kırdaki Piknik tablosu gösterilebilir.
Edebiyatta Virgiana Woolf, James Joyce gibi yazarlar öncülük etmiştir. Kullandıkları bilinç akışı tekniği yani karakterlerin düşüncelerinin de yazıya dahil olması farklı bir boyuta taşımıştır yazın sanatını.
Virgiana Woolf - Mrs. Dollaway (kitap)
Konuyla ilgili kitaplar;
* Postmodernizm Sapkınlığın Cazibesi - Peter Gay
* Gecikmiş Modernlik ve Eskitilmiş Kültür
Yorumlar
Yorum Gönder