Pierre Abeilard veya Petrus Abelardus
Pierre Abélard veya Pierre Abailard veya Pierre Abeilard (Petrus Abelardus) (d. 1079, Nantes yakınlarında Le Pallet, Bretanya - ö. 21 Nisan 1142, Chalon-sur-Saone yakınlarında Saint Marcel Manastırı, Burgonya), Fransızskolastik düşünürü, tanrıbilimci; dil, diyalektik ve ahlak filozofu.[1] Tümeller sorununa getirdiği çözüm ve diyalektiği özgün kullanım biçimiyle tanınan Fransız ilahiyatçı ve felsefeci. Ayrıca şiirleri ve Héloise ile yaşadığı aşk macerasıyla da ünlüdür.
Felsefesi
Dil felsefesi ve mantık
"Tümeller Tartışması"nı başlatmış, mantık konusundaki temel çalışması Logica Ingredientibus(Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar) aracılığıyla özgün bir dil felsefesi ve mantık kuramı geliştirmiştir.[2]
Etik
Abelardus, etik konusundaki düşüncelerini ortaya koyduğu Ethica (Etik) diye de bilinen Scito te Ipsum (Kendini Tanı / Bil) ve Dialogus Inter Philosophum, Judaeum et Christianum (Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasında Dİyalog) adlı yapıtlarında insan ilşkilerindeki öznel öğeyi kurgular ve "yönelim"in ya da "niyet"in bir eylemin ahlaki niteliğindeki önemi üzerinde durur.[3]
Tanrıbilim
Abelardus, tanrıbilime ilişkin düşüncelerini ise ortak izleklerini tanrıbilimin temel kavramlarından biri olan "üçleme"nin oluşturduğu Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi), Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş) ve Theologia Christiana (Hıristiyan Tanrıbilimi) adlı yapıtlarında sunmuştur.[3]
* Tümeller, konuların yüklemidirler, bundan ötürü de konulardan önce var olamazlar.[1]
* Bilgelik için tek anahtar devamlı soru sormaktır. Şüphe ederek bir araştırmaya başlarız. Araştırmakla da doğruya ulaşırız.
* Dünyada herkes en büyük acıyı kendilerinin çekmiş olduklarını sanırlar, oysa bilmezler ki hayatta en büyük acıyı ben çekmişimdir.
* Dil akıl tarafından yaratılmıştır ve aklı yaratır.
Gençlik yılları
Abaelardus'un yaşamı üstüne oldukça geniş bilgi vardır. Bunun başlıca nedeni ünlü Historia Calamitatum (Bir Mutsuzluk Öyküsü, 1988) adlı yapıtında kendi yaşamına oldukça geniş yer vermiş olmasıdır. Abaelardus, Loire'ın güneyinde, Bretanya'da bir şovalyenin oğlu olarak dünyaya geldi. Kendisine kalacak mirası ve askerlik mesleğini seçmesini isteyen ailesinin beklentisi bir yana iterek Fransa'da felsefe, özellikle de mantık eğitimine yöneldi. Felsefede karşıt uçları temsil eden öğretmenleri Compiégne'li Roscelin ve Champeaux'lu Guillamue ile sert tartışmalara girişti. Roscelin, tümellerin birtakım sözcüklerden ibaret olduğunu öne süren adcı (nominalist) düşünürlerdendi. Guillaume ise Paris'te tümellerin gerçekten var olduğuna inanan bir tür Platoncugerçekçiliği savunuyordu. Abaelardus kendi mantık yazılarında bağımsız bir dil felsefesini başarıyla geliştirdi. Sözcüklerin anlamlı bir biçimde nasıl kullanılabileceğini gösterirken, bir yandan da fiziğin alanına giren şey'lerin (res) doğruluğunu kanıtlamakta dilin tek başına yeterli olmayacağını vurguladı. Héloise ile yaşadığı aşk macerası yüzünden Héloise amcası tarafından hadım edildi. Geri kalan ömrünü bir Manastır'da tamamlamıştır. Özellikle diyalektik konusunda çalışmaları çoktur. Diyalektiği gerçeğe götüren yol olarak görmekteydi.
Père Lachaise Mezarlığına ilk defnedilen kişilerdendir.
Abaelardus'un yaşamı üstüne oldukça geniş bilgi vardır. Bunun başlıca nedeni ünlü Historia Calamitatum (Bir Mutsuzluk Öyküsü, 1988) adlı yapıtında kendi yaşamına oldukça geniş yer vermiş olmasıdır. Abaelardus, Loire'ın güneyinde, Bretanya'da bir şovalyenin oğlu olarak dünyaya geldi. Kendisine kalacak mirası ve askerlik mesleğini seçmesini isteyen ailesinin beklentisi bir yana iterek Fransa'da felsefe, özellikle de mantık eğitimine yöneldi. Felsefede karşıt uçları temsil eden öğretmenleri Compiégne'li Roscelin ve Champeaux'lu Guillamue ile sert tartışmalara girişti. Roscelin, tümellerin birtakım sözcüklerden ibaret olduğunu öne süren adcı (nominalist) düşünürlerdendi. Guillaume ise Paris'te tümellerin gerçekten var olduğuna inanan bir tür Platoncugerçekçiliği savunuyordu. Abaelardus kendi mantık yazılarında bağımsız bir dil felsefesini başarıyla geliştirdi. Sözcüklerin anlamlı bir biçimde nasıl kullanılabileceğini gösterirken, bir yandan da fiziğin alanına giren şey'lerin (res) doğruluğunu kanıtlamakta dilin tek başına yeterli olmayacağını vurguladı. Héloise ile yaşadığı aşk macerası yüzünden Héloise amcası tarafından hadım edildi. Geri kalan ömrünü bir Manastır'da tamamlamıştır. Özellikle diyalektik konusunda çalışmaları çoktur. Diyalektiği gerçeğe götüren yol olarak görmekteydi.
Père Lachaise Mezarlığına ilk defnedilen kişilerdendir.
Felsefesi
Dil felsefesi ve mantık
"Tümeller Tartışması"nı başlatmış, mantık konusundaki temel çalışması Logica Ingredientibus(Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar) aracılığıyla özgün bir dil felsefesi ve mantık kuramı geliştirmiştir.[2]
Etik
Abelardus, etik konusundaki düşüncelerini ortaya koyduğu Ethica (Etik) diye de bilinen Scito te Ipsum (Kendini Tanı / Bil) ve Dialogus Inter Philosophum, Judaeum et Christianum (Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasında Dİyalog) adlı yapıtlarında insan ilşkilerindeki öznel öğeyi kurgular ve "yönelim"in ya da "niyet"in bir eylemin ahlaki niteliğindeki önemi üzerinde durur.[3]
Tanrıbilim
Abelardus, tanrıbilime ilişkin düşüncelerini ise ortak izleklerini tanrıbilimin temel kavramlarından biri olan "üçleme"nin oluşturduğu Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi), Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş) ve Theologia Christiana (Hıristiyan Tanrıbilimi) adlı yapıtlarında sunmuştur.[3]
Eserleri
Abelardus ve öğrencisi Héloïse, çizen Edmund Blair Leighton
Abelardus ve öğrencisi Héloïse, çizen Edmund Blair Leighton
Historia Calamitatum (Felaketler Tarihi / Bir Mutsuzluk Öyküsü)
Logica Ingredientibus (Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar)
Ethica (Etik) ya da Scito te Ipsum (Kendini Tanı / Bil)
Dialogus Inter Philosophum, Indaeum et Christianum (Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasında Diyalog)
Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi)
Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş)
Theologia Christiana (Hıristiyan Tanrıbilimi)
Sic et Non (Evet ve Hayır / Hem Öyle Hem Öyle Değil)
Dialectica (Diyalektik)
Grammatica (günümüze ulaşmamıştır.)
* Ayrılık sevdanın türbesidir.
Logica Ingredientibus (Yeni Başlayanlar İçin Mantık / Porphyrios Üstüne Yorumlar)
Ethica (Etik) ya da Scito te Ipsum (Kendini Tanı / Bil)
Dialogus Inter Philosophum, Indaeum et Christianum (Filozof, Yahudi ve Hıristiyan Arasında Diyalog)
Theologia Summi Boni (En Yüce İyinin Tanrıbilimi)
Introductio ad Theologiam (Tanrıbilime Giriş)
Theologia Christiana (Hıristiyan Tanrıbilimi)
Sic et Non (Evet ve Hayır / Hem Öyle Hem Öyle Değil)
Dialectica (Diyalektik)
Grammatica (günümüze ulaşmamıştır.)
* Ayrılık sevdanın türbesidir.
* Bir hakikat, Tanrı sözü olduğu için değil, belki eşyanın hakikatine uygun olduğu için doğrudur.[1]
* Tümeller, konuların yüklemidirler, bundan ötürü de konulardan önce var olamazlar.[1]
* Bilgelik için tek anahtar devamlı soru sormaktır. Şüphe ederek bir araştırmaya başlarız. Araştırmakla da doğruya ulaşırız.
* Felsefe inanılanın inanılmaya değer olup olmadığını araştırmaktır.
* Dünyada herkes en büyük acıyı kendilerinin çekmiş olduklarını sanırlar, oysa bilmezler ki hayatta en büyük acıyı ben çekmişimdir.
* Dil akıl tarafından yaratılmıştır ve aklı yaratır.
Yorumlar
Yorum Gönder