Ursula K. Le Guin
Ursula Kroeber Le Guin (21 Ekim 1929 - 22 Ocak 2018), Amerikalı yazardır. Bilim kurgu ve fantezi edebiyatının en önemli yazarlarından kabul edilen[6][7] Le Guin, bu alanlardaki eserlerinin yanı sıra şiir, tiyatro, çocuk ve genç edebiyatı alanlarında da yazar ve çevirmen olarak katkıda bulunmuştur. İlk romanı 1966 yılında yayımlanan Le Guin'in eserlerinde ağırlıklı olarak Jung'un[7], taoizimin[6][7], varoluşçuluğun[6] ve Yunan mitolojisinin[4] etkileri görülmektedir. Yazar, başta Hugo ve Nebula olmak üzere pek çok ödül almıştır.
Yaşamı
Ursula Kroeber, ABD'nin Kaliforniya eyaletinde 1929 yılında dünyaya geldi. Antropolog bir babayla (Alfred Kroeber) psikolog ve yazar bir annenin (Theodora Kroeber) kızıdır. İsmini doğum tarihi olan Azize Ursula Günü'nden aldı.[8] Ebeveynleri tarafından üç erkek kardeşi ile beraber kültürel çeşitlilikfikrinin hakim olduğu bir ev ortamında yetiştirildi.[9][10] Massachusetts-Radcliffe College’da lisans eğitimini tamamladıktan sonra Columbia Üniversitesi'ni bitirdi ve yüksek lisansını “Fransa ve İtalya’da Orta Çağ ve Rönesans Dönemi Edebiyatı” üzerine yaptı.[7][10] 1951’de tarihçi Charles A. Le Guin ile evlendi. Üç çocuk ve dört torun sahibi olan Le Guin, yaşamının son dönemini ABD’nin Oregoneyaletinde geçirdi. 22 Ocak 2018 tarihinde vefat etti.
Edebiyat hayatı
Bilimkurgu türünde yazmaya 1960'lı yıllarda başladı. İlk öyküsü 1962’de yayınlandı. Pek çok üniversitede ders verdi, çeviri, derleme ve makaleleri yayınlandı. Le Guin, 1969'da yazmış olduğu "Karanlığın Sol Eli" adlı romanıyla bilim kurgu dünyasının iki büyük ödülü olan Hugo ve Nebula ödüllerini aldıktan sonra ün kazanmıştır. Ayrıca, 1974'te yazmış olduğu ütopik bilimkurgu romanı Mülksüzler ile 1975'de yine Hugo ve Nebula ödüllerini almıştır. Bilimkurgu ve fantastik kurgunun yanı sıra şiir ve çocuk kitapları da bulunmaktadır.
LeGuin, teknolojik gelişmelerin değil, politika, toplumbilim ve psikolojinin öne çıktığı ve alternatif toplum biçimlerinin sorgulandığı bilimkurgu yaklaşımının en önemli temsilcilerindendir.
Eserleri arasında özellikle Yerdeniz Üçlemesi ya da sonradan eklenen dördüncü ve beşinci kitapla Yerdeniz Beşlemesi çok ciddi hayran kitlesine ulaşmıştır.[kaynak belirtilmeli] Bu serinin 3. romanı olan "En Uzak Sahil" (The Farthest Shore) kitabıyla 1973 yılında Çocuk Kitapları için verilen ABD milli ödülünü (National Book Award) kazamıştır. 1990 yılında yeniden Nebula ödülünü Tehanu ile kazanmıştır.
Yaşamı
Ursula Kroeber, ABD'nin Kaliforniya eyaletinde 1929 yılında dünyaya geldi. Antropolog bir babayla (Alfred Kroeber) psikolog ve yazar bir annenin (Theodora Kroeber) kızıdır. İsmini doğum tarihi olan Azize Ursula Günü'nden aldı.[8] Ebeveynleri tarafından üç erkek kardeşi ile beraber kültürel çeşitlilikfikrinin hakim olduğu bir ev ortamında yetiştirildi.[9][10] Massachusetts-Radcliffe College’da lisans eğitimini tamamladıktan sonra Columbia Üniversitesi'ni bitirdi ve yüksek lisansını “Fransa ve İtalya’da Orta Çağ ve Rönesans Dönemi Edebiyatı” üzerine yaptı.[7][10] 1951’de tarihçi Charles A. Le Guin ile evlendi. Üç çocuk ve dört torun sahibi olan Le Guin, yaşamının son dönemini ABD’nin Oregoneyaletinde geçirdi. 22 Ocak 2018 tarihinde vefat etti.
Edebiyat hayatı
Bilimkurgu türünde yazmaya 1960'lı yıllarda başladı. İlk öyküsü 1962’de yayınlandı. Pek çok üniversitede ders verdi, çeviri, derleme ve makaleleri yayınlandı. Le Guin, 1969'da yazmış olduğu "Karanlığın Sol Eli" adlı romanıyla bilim kurgu dünyasının iki büyük ödülü olan Hugo ve Nebula ödüllerini aldıktan sonra ün kazanmıştır. Ayrıca, 1974'te yazmış olduğu ütopik bilimkurgu romanı Mülksüzler ile 1975'de yine Hugo ve Nebula ödüllerini almıştır. Bilimkurgu ve fantastik kurgunun yanı sıra şiir ve çocuk kitapları da bulunmaktadır.
LeGuin, teknolojik gelişmelerin değil, politika, toplumbilim ve psikolojinin öne çıktığı ve alternatif toplum biçimlerinin sorgulandığı bilimkurgu yaklaşımının en önemli temsilcilerindendir.
Eserleri arasında özellikle Yerdeniz Üçlemesi ya da sonradan eklenen dördüncü ve beşinci kitapla Yerdeniz Beşlemesi çok ciddi hayran kitlesine ulaşmıştır.[kaynak belirtilmeli] Bu serinin 3. romanı olan "En Uzak Sahil" (The Farthest Shore) kitabıyla 1973 yılında Çocuk Kitapları için verilen ABD milli ödülünü (National Book Award) kazamıştır. 1990 yılında yeniden Nebula ödülünü Tehanu ile kazanmıştır.
Ana temaları
Temel feminist teoriye oldukça hakim olan Le Guin yazılarında teorisini gizlice vererek erkek okuru rahatsız etmez ve teoriyi okuyucuya gizlice zerk eder.[kaynak belirtilmeli] Anarşist eğilimli ya da anaerkil toplumlar yaratmaktan çekinmez. Zaten hayatı boyunca asice hareket etmiştir. Kadınlar, Rüyalar, Ejderhalar adlı kitabındaki bir yazısında zamanında Playboy dergisinde bile yazdığını söylemiştir.[11] Pek çok okuru için bilge bir kadın tiplemesi olan Le Guin, Ged (Çevik Atmaca) karakteri ile de pek çok okurun kişiliğine etki etmiştir. Yüzüklerin Efendisindeki ayrıcalıklı bir yaratıma sahip olan Gandalf'ın aksine Le Guin'in baş kahramanı Ged Gontlu bir keçi çobanı olarak başlayıp Roke adası büyücülerinin en büyüklerinden olmuştur. Yeraltı tanrılarının başrahibesi Tenar ise sıradan bir kadın olmayı tercih ederek kendini bulmuştur. Le Guin'in her kahramanı, her romanı bir süreç, bir değişim anlatır. Bilgeliği ve büyümeyi değişmekten korkmamakta bulur.[kaynak belirtilmeli]
Le Guin'in karakterleri basmakalıp kahramanlardan uzaktır. Genç mükemmel kadın ve erkekler yaratmayan yazarın kahramanları genellikle yaşlı adamlar veya koca karılar, cılız, sakat veya tecavüze uğramış ve intikam peşinde koşamayacak kadar çaresiz çocuklardan oluşmuştur. Bu haliyle Le Guin romanları çaresizliği, yaşama cesaretini vurgulayan mütevazi görünümlü gizli bir romantizm barındırmaktadır. Oldukça sık kölelikten bahseder. Öncelikle köleliği tüm şatafatlı sembollerinden arındırır. Köleleri, bir kölenin yalın ve itirazsız, itaatkar dünyasında herhangi bir şeyi sorgulama yeteneğinden yoksun insanlardır. İsyandan bahseder, ama yanlışlıkla köle sıfatı taşıyan soylu kurtarıcılardan yoksundur hikâyeleri. Kadınlık ve erkeklik, çocukluk ve erişkinlik, kölelik ve sahiplik gibi zıtlıklara vurgu yapmıştır. Le Guin yalın ama şiddet dolu bir evreni yansıtır. Şiddeti adlandırmaktan çekinmemiştir. Özgürlük ve cesaret dolu bir dili vardır.[kaynak belirtilmeli]
Yerdeniz Öyküleri (Tales from Earthsea), 2001
Tehanu (Tehanu), Ocak 1996
En Uzak Sahil (The Farthest Shore), Temmuz 1995
Atuan Mezarları (The Tombs of Atuan), Nisan 1995
Yerdeniz Büyücüsü (Wizard of Earthsea), Eylül 1994 Metis, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Marifetler (Gifts), Metis, 2006, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Sesler (Voices), Metis, Şubat 2008, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Güçler (Powers), Metis, 2010, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Uçuştan Uçuşa (Changing Planes) Metis, 2004 Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Başka Bir Yer,K Kitaplığı, 2002, Çeviri: Cem Akaş
Hep Yuvaya Dönmek (Always Coming Home), Ayrıntı, 2002, Çeviri: Cemal Yardımcı
Bağışlanmanın Dört Yolu (Four Ways to Forgiveness), Metis, 2001, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Kadınlar Rüyalar Ejderhalar (Makaleler), Metis, 1999, Çeviri: Deniz Erksan
Dünyaya Orman Denir (The Word for World Is Forest), Metis, Eylül 1996, Çeviri: Özlem Dinçkal
Rocannon’un Dünyası (Rocannon's World), Metis, 1995, Çeviri: Tuba Çele
Her Yerden Çok Uzakta (Very Far Away from Anywhere Else), İmge Kitabevi, 1995, Çeviri: Semih
Başlama Yeri (The Beginning Place), İletişim Yayınları, Haziran 1995, Çeviri: Can Eryümlü
Balıkçıl Gözü (The Eye of the Heron), Metis, Haziran 1995, Çeviri: Tuba Çele
Hayaller Şehri (City of Illusions), (Yeni baskısı Yanılsamalar Kenti adıyla yapılmıştır), İmge Kitabevi, 1994, Çeviri: Meltem Tayga
Karanlığın Sol Eli (The Left Hand of Darkness), Ayrıntı Yayınları, Ekim 1993, Çeviri: Ümit Altuğ
Atmacanın Türküsü (Wizard of Earthsea ve The Tombs of Atuan bir kitapta toplanmış), Ne Yayınları, Ekim 1992, Çeviri: Barış Karaoğlu, Gülsüm Ramazanoğlu
Gülün Günlüğü (The Wind’s Twelve Quarters ve The Compass Rose’dan alınan öyküler), Ayrıntı Yayınları, Mart 1992, Çeviri: Ümit Altuğ
Mülksüzler (The Dispossessed: An Ambiguous Utopia), Metis, Ocak 1990, Çeviri: Levent Mollamustafaoğlu
Sürgün Gezegeni (Planet of Exile), İthaki, Ağustos 1999, Çeviri: Ayşe Gorbon
Kanatlı Kediler Masalı-1 Dört Yavru , Günışığı kitaplığı , Mayıs 2008, Çeviri: Naz Beykan
Kanatlı Kediler Masalı-2 Yuvaya Dönüş , Günışığı kitaplığı , Mayıs 2008, Çeviri: Naz Beykan
Kanatlı Kediler Masalı-3 Yeni Arkadaş , Günışığı kitaplığı , Mayıs 2008, Çeviri: Naz Beykan
Kanatlı Kediler Masalı-4 Kentte Tek Başına , Günışığı kitaplığı , Mayıs 2008, Çeviri: Naz Beykan
İçdeniz Balıkçısı (A Fisherman Of the Inland Sea), Metis, 2007, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Lavinia, Metis, 2009, Çeviri: Gürol Koca
Malafrena, Metis, Temmuz 2013, Çeviri: Cemal Yardımcı
Dünyanın Doğum Günü (The Birthday of the World And Other Stories), Metis, Eylül 2005, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Temel feminist teoriye oldukça hakim olan Le Guin yazılarında teorisini gizlice vererek erkek okuru rahatsız etmez ve teoriyi okuyucuya gizlice zerk eder.[kaynak belirtilmeli] Anarşist eğilimli ya da anaerkil toplumlar yaratmaktan çekinmez. Zaten hayatı boyunca asice hareket etmiştir. Kadınlar, Rüyalar, Ejderhalar adlı kitabındaki bir yazısında zamanında Playboy dergisinde bile yazdığını söylemiştir.[11] Pek çok okuru için bilge bir kadın tiplemesi olan Le Guin, Ged (Çevik Atmaca) karakteri ile de pek çok okurun kişiliğine etki etmiştir. Yüzüklerin Efendisindeki ayrıcalıklı bir yaratıma sahip olan Gandalf'ın aksine Le Guin'in baş kahramanı Ged Gontlu bir keçi çobanı olarak başlayıp Roke adası büyücülerinin en büyüklerinden olmuştur. Yeraltı tanrılarının başrahibesi Tenar ise sıradan bir kadın olmayı tercih ederek kendini bulmuştur. Le Guin'in her kahramanı, her romanı bir süreç, bir değişim anlatır. Bilgeliği ve büyümeyi değişmekten korkmamakta bulur.[kaynak belirtilmeli]
Le Guin'in karakterleri basmakalıp kahramanlardan uzaktır. Genç mükemmel kadın ve erkekler yaratmayan yazarın kahramanları genellikle yaşlı adamlar veya koca karılar, cılız, sakat veya tecavüze uğramış ve intikam peşinde koşamayacak kadar çaresiz çocuklardan oluşmuştur. Bu haliyle Le Guin romanları çaresizliği, yaşama cesaretini vurgulayan mütevazi görünümlü gizli bir romantizm barındırmaktadır. Oldukça sık kölelikten bahseder. Öncelikle köleliği tüm şatafatlı sembollerinden arındırır. Köleleri, bir kölenin yalın ve itirazsız, itaatkar dünyasında herhangi bir şeyi sorgulama yeteneğinden yoksun insanlardır. İsyandan bahseder, ama yanlışlıkla köle sıfatı taşıyan soylu kurtarıcılardan yoksundur hikâyeleri. Kadınlık ve erkeklik, çocukluk ve erişkinlik, kölelik ve sahiplik gibi zıtlıklara vurgu yapmıştır. Le Guin yalın ama şiddet dolu bir evreni yansıtır. Şiddeti adlandırmaktan çekinmemiştir. Özgürlük ve cesaret dolu bir dili vardır.[kaynak belirtilmeli]
Eserleri
Türkçede LeGuin
Türkçede LeGuin
Öteki Rüzgar (The Other Wind), 2004
Yerdeniz Öyküleri (Tales from Earthsea), 2001
Tehanu (Tehanu), Ocak 1996
En Uzak Sahil (The Farthest Shore), Temmuz 1995
Atuan Mezarları (The Tombs of Atuan), Nisan 1995
Yerdeniz Büyücüsü (Wizard of Earthsea), Eylül 1994 Metis, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Marifetler (Gifts), Metis, 2006, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Sesler (Voices), Metis, Şubat 2008, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Güçler (Powers), Metis, 2010, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Uçuştan Uçuşa (Changing Planes) Metis, 2004 Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Başka Bir Yer,K Kitaplığı, 2002, Çeviri: Cem Akaş
Hep Yuvaya Dönmek (Always Coming Home), Ayrıntı, 2002, Çeviri: Cemal Yardımcı
Bağışlanmanın Dört Yolu (Four Ways to Forgiveness), Metis, 2001, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Kadınlar Rüyalar Ejderhalar (Makaleler), Metis, 1999, Çeviri: Deniz Erksan
Dünyaya Orman Denir (The Word for World Is Forest), Metis, Eylül 1996, Çeviri: Özlem Dinçkal
Rocannon’un Dünyası (Rocannon's World), Metis, 1995, Çeviri: Tuba Çele
Her Yerden Çok Uzakta (Very Far Away from Anywhere Else), İmge Kitabevi, 1995, Çeviri: Semih
Aközlü
Başlama Yeri (The Beginning Place), İletişim Yayınları, Haziran 1995, Çeviri: Can Eryümlü
Balıkçıl Gözü (The Eye of the Heron), Metis, Haziran 1995, Çeviri: Tuba Çele
Hayaller Şehri (City of Illusions), (Yeni baskısı Yanılsamalar Kenti adıyla yapılmıştır), İmge Kitabevi, 1994, Çeviri: Meltem Tayga
Karanlığın Sol Eli (The Left Hand of Darkness), Ayrıntı Yayınları, Ekim 1993, Çeviri: Ümit Altuğ
Atmacanın Türküsü (Wizard of Earthsea ve The Tombs of Atuan bir kitapta toplanmış), Ne Yayınları, Ekim 1992, Çeviri: Barış Karaoğlu, Gülsüm Ramazanoğlu
Gülün Günlüğü (The Wind’s Twelve Quarters ve The Compass Rose’dan alınan öyküler), Ayrıntı Yayınları, Mart 1992, Çeviri: Ümit Altuğ
Mülksüzler (The Dispossessed: An Ambiguous Utopia), Metis, Ocak 1990, Çeviri: Levent Mollamustafaoğlu
Sürgün Gezegeni (Planet of Exile), İthaki, Ağustos 1999, Çeviri: Ayşe Gorbon
Kanatlı Kediler Masalı-1 Dört Yavru , Günışığı kitaplığı , Mayıs 2008, Çeviri: Naz Beykan
Kanatlı Kediler Masalı-2 Yuvaya Dönüş , Günışığı kitaplığı , Mayıs 2008, Çeviri: Naz Beykan
Kanatlı Kediler Masalı-3 Yeni Arkadaş , Günışığı kitaplığı , Mayıs 2008, Çeviri: Naz Beykan
Kanatlı Kediler Masalı-4 Kentte Tek Başına , Günışığı kitaplığı , Mayıs 2008, Çeviri: Naz Beykan
İçdeniz Balıkçısı (A Fisherman Of the Inland Sea), Metis, 2007, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Lavinia, Metis, 2009, Çeviri: Gürol Koca
Malafrena, Metis, Temmuz 2013, Çeviri: Cemal Yardımcı
Dünyanın Doğum Günü (The Birthday of the World And Other Stories), Metis, Eylül 2005, Çeviri: Çiğdem Erkal İpek
Yorumlar
Yorum Gönder